Po wieloletnich staraniach „Kraków – zespół architektoniczny i urbanistyczny dzielnicy Nowa Huta” został ustanowiony Pomnikiem Historii. Dzisiaj prezydent Krakowa Jacek Majchrowski odebrał z rąk prezydenta RP oficjalne rozporządzenie. Uroczystość odbyła się w Pałacu Prezydenckim.
Uznanie Nowej Huty za Pomnik Historii zapewnia jej większą ochronę konserwatorską i otwiera drogę do starań o wpis tej części miasta na Listę Światowego Dziedzictwa.
Nowa Huta jest często postrzegana przez pryzmat socrealistycznego stylu architektonicznego, jako wizytówka komunistycznego systemu w Polsce, a z drugiej strony jako bastion opozycji i ruchów antykomunistycznych w Krakowie lat 80-tych XX wieku. Charakterystyczna architektura, unikatowa siatka urbanistyczna, dobrze zachowane obiekty, pierwotna kompozycja przestrzenna sprawia, że Nowa Huta jest nieruchomym zabytkiem o znaczeniu ponadregionalnym, o dużych wartościach historycznych, naukowych i artystycznych.
„My w Krakowie nie mamy wątpliwości, że Nowa Huta ma szczególne znaczenie dla dziedzictwa, historii i kultury naszego kraju. Uhonorowanie jej wpisem na listę Pomników Historii traktuję jako ważny gest pozwalający opowiadać o dzielnicy w kontekście historii polskiej i światowej” – mówi prezydent Jacek Majchrowski.
Pierwsze starania o uznanie Nowej Huty za pomnik historii dotyczyły tylko tzw. starej Nowej Huty i nie zakończyły się powodzeniem. Miasto starając się ponownie o wpis odwołało się do kategorii krajobrazu kulturowego. Oprócz wskazania na wyjątkową architekturę nowohuckiego centrum, uwzględniono także wydarzenia związane z dzielnicą, takie jak: narodziny ruchu solidarnościowego, działalność opozycyjną w PRL, znaczenie dzieł literackich i filmowych, politykę kulturalną, prace rewaloryzacyjne, wprowadzone formy ochrony i zaangażowanie społeczności lokalnej.
Dzisiaj, ta największa dzielnica Krakowa jest jedną z najbardziej zielonych i najbardziej przyjaznych mieszkańcom. Jest też jedną z najbardziej aktywnych w działalności kulturalnej z cenionymi teatrami, galeriami sztuki, alternatywnymi festiwalami. Uznanie jej roli w historii Krakowa i Polski pozwoli chronić ten obszar jako zabytkowy, rozwijać turystykę kulturową, edukację historyczną i promować to miejsce w kraju i za granicą.
W Polsce dotychczas na listę Pomników Historii jest wpisanych 117 obiektów i miejsc szczególnie cennych dla kultury narodowej. W Krakowie są to: Stare Miasto, Opactwo Benedyktynów w Tyńcu i Kopiec Kościuszki. W tym roku dołącza do tej listy Nowa Huta.
