Za rok zacznie w Krakowie obowiązywać Strefa Czystego Transportu. Już teraz krakowscy urzędnicy zaprezentowali, jak takie strefy działają w miastach Europy, w których już zostały uruchomione.
Krakowscy urzędnicy przypominają, że – by ograniczyć szkodliwe emisje zanieczyszczeń powietrza, pochodzące z transportu drogowego – władze wielu europejskich miast decydują się na wprowadzenie Stref Czystego Transportu. Są to obszary, do których dostęp jest uzależniony od spełnienia określonych norm emisji spalin silnika (znanych jako normy Euro), związanych m.in. z datą produkcji pojazdu.
– W Europie Środkowej i Wschodniej Strefy Czystego Transportu są wprowadzane stosunkowo od niedawna. W Polsce Kraków jako pierwszy postanowił utworzyć Strefę Czystego Transportu. Uchwałę w tej sprawie radni podjęli w listopadzie zeszłego roku. Początkowy, jeszcze bardzo łagodny etap SCT, wejdzie w życie 1 lipca 2024 r. Wówczas wjazd do miasta będzie ograniczony dla aut około trzydziestoletnich. Kolejny etap ma zostać uruchomiony dwa lata później, tj. od 1 lipca 2026 r. Wtedy ograniczenia będą dotyczyć aut wyprodukowanych przed rokiem 2000 w przypadku benzyny oraz przed rokiem 2008 lub 2010 w przypadku pojazdów z silnikiem Diesla (w zależności od tonażu) – opisują przedstawiciele ratusza.
I prezentują, jak działają Strefy Czystego Transportu (Low Emission Zones) w innych krajach Europy i jakie efekty przynoszą. A także – jakie są dalsze plany tamtejszych władz w związku działaniem stref i ochroną powietrza.
Przykłady miast europejskich ze Strefami Czystego Transportu:
– W Antwerpii pierwsze ograniczenia emisji pojazdów zostały wprowadzone w 2017 r., kolejne w 2020 r., a następne planowane są na rok 2025. Obecnie wjazd do strefy jest dozwolony tylko pojazdom spełniającym normy Euro 2 z silnikiem benzynowym (wyprodukowane w 1997 r. lub później) i normy Euro 5 z silnikiem Diesla (wyprodukowane w 2011 r. lub później). Samochody z silnikiem Diesla, spełniające wymogi normy Euro 4, również mogą wjechać, ale za dodatkową opłatą. Wprowadzenie strefy w Antwerpii spowodowało zmniejszenie emisji tlenków azotu (NOx) o 32% i sadzy o 55% w porównaniu z danymi z 2016 r.
– Strefa niskoemisyjna w Brukseli została wprowadzona 1 stycznia 2018 r. w ramach planu „Powietrze, klimat oraz energia”. Oprócz strefy niskoemisyjnej, plan ten zakłada szereg innych działań, takich jak poprawa efektywności energetycznej budynków, monitorowanie jakości powietrza oraz produkcja energii z odnawialnych źródeł. Strefa niskoemisyjna w Brukseli jest jedną z najbardziej rygorystycznych w Europie, ale jej wprowadzenie spotkało się z akceptacją społeczną dzięki harmonogramowi etapowego wdrażania.
Obecnie wszelkie pojazdy osobowe, dostawcze i autobusy z silnikiem Diesla, które nie spełniają co najmniej normy paliwowej Euro 3 oraz pojazdy benzynowe normy Euro 2, nie mogą swobodnie poruszać się po mieście, z wyjątkiem niektórych wyznaczonych obszarów (obwodnica, przyległe ulice oraz wybrane parkingi Park & Ride). Kolejne ograniczenia dla pojazdów benzynowych będą wprowadzone w 2025 r., a dla pojazdów Diesla stopniowo, według określonego harmonogramu, osiągając wymaganą normę Euro 6 w roku 2025. Od 2030 r. żadne pojazdy z silnikiem Diesla nie będą mogły poruszać się po Brukseli, a od 2035 r. żadne pojazdy z silnikami spalinowymi (w tym także na LPG). Regulacje przewidują możliwość wjazdu do strefy pojazdów niespełniających norm, ale maksymalnie na 8 dni w roku, jedynie po zakupie specjalnej przepustki (koszt: 35 euro/dzień).
Strefa obejmuje wszystkie pojazdy osobowe, dostawcze i autobusy zarejestrowane zarówno w kraju, jak i poza nim. Strefa niskoemisyjna miasta Brukseli obejmuje wszystkie 19 dzielnic w stołecznym regionie, o powierzchni 161 km kw., gdzie mieszka około 1,2 miliona mieszkańców.
– Londyn może pochwalić się najbardziej rozbudowanym systemem stref niskoemisyjnych w Wielkiej Brytanii. Miasto posiada dwie rodzaje stref: Low Emission Zone i Ultra Low Emission Zone, oraz dodatkową strefę opłat za korzystanie z dróg (congestion charge).
Pierwsza strefa obejmuje większość obszarów zurbanizowanych Londynu, skupiając się głównie na pojazdach użytkowych z silnikami Diesla. Busy i minibusy muszą spełniać co najmniej normę Euro 3 (wyprodukowane w 2001 r. lub później), podczas gdy ciężarówki, autobusy i pojazdy specjalistyczne muszą spełniać normę Euro 6 (wyprodukowane w 2014 r. lub później). Strefa Ultra Low Emission (ULEZ) obejmuje obszar o powierzchni około 380 km kw. (dla porównania – powierzchnia Krakowa to 327 km kw.), między północną i południową obwodnicą, i obejmuje wszystkie rodzaje pojazdów.
Motocykle i skutery muszą spełniać co najmniej normę Euro 3, samochody i busy z silnikiem benzynowym – Euro 4, a samochody i busy z silnikiem Diesla – Euro 6. Według władz Londynu, stężenie NO2 jest szacowane o 21% niższe w centralnej części miasta i o 46% niższe w centrum Londynu, niż miało to miejsce przed wprowadzeniem Ultra Low Emission Zone. Władze stolicy Wielkiej Brytanii chcą znacznie rozszerzyć obszar ULEZ. Od 29 sierpnia ma on objąć teren całego Wielkiego Londynu, czyli wszystkie dzielnice o łącznej powierzchni ponad 1500 km kw.
– Wprowadzenie SCT w Madrycie w 2019 r. spowodowało 20% spadek poziomu NO2 w ciągu pierwszego roku. W 2021 r. Hiszpania zatwierdziła Ustawę o zmianach klimatycznych, która nakazuje każdemu miastu o liczbie mieszkańców powyżej 50 tysięcy (149 miast) utworzenie Stref Czystego Transportu. W grudniu 2022 r. opublikowano dekret regulujący wskaźniki pomiaru redukcji emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczeń i hałasu, które należy osiągnąć w strefach.
